Μόλις 1 στους 10 Έλληνες πιστεύει ότι η σκληρή δουλειά ανταμείβεται στη χώρα μας

Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά ενδιαφέροντα και αποκαλυπτικά στοιχεία που ανέδειξε η έρευνα κοινής γνώμης του ΙΔΟΜ «Οι Έλληνες και η Οικονομία», η οποία διεξήχθη από την εταιρεία G.P.O. τον Νοέμβριο του 2024 και δημοσιεύεται σήμερα στο ευρύ κοινό. Στόχος της έρευνας ήταν να καταγράψει τις απόψεις των Ελλήνων σχετικά με τον οικονομικό εγγραμματισμό, τη φορολογία, αλλά και τις συμπεριφορές και στάσεις τους απέναντι στην οικονομία συνολικά. Τα ευρήματα αποτυπώνουν, σε πολλά σημεία, μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης και αξιοκρατίας.

Η μελέτη οργανώθηκε σε τέσσερις θεματικές ενότητες:

1. Α’ Ενότητα: Αντιλήψεις και οικονομικές απόψεις
2. Β’ Ενότητα: Προτεραιότητες και σπανιότητα
3. Γ’ Ενότητα: Συμπεριφορική προσέγγιση
4. Δ’ Ενότητα: Οικονομικός εγγραμματισμός

Μεθοδολογία

Η συλλογή στοιχείων πραγματοποιήθηκε με τηλεφωνικές και διαδικτυακές συνεντεύξεις (CATI & CAWI), σε δείγμα 1.200 ατόμων, που καλύπτει τον ενήλικο πληθυσμό της χώρας (17 ετών και άνω). Η δειγματοληψία ήταν στρωματοποιημένη με ποσοστώσεις ως προς φύλο, ηλικία και περιφέρεια. Το μέγιστο στατιστικό σφάλμα της μέτρησης είναι ±2,95%. Η έρευνα διεξήχθη το διάστημα 8-15 Νοεμβρίου 2024.

Κύρια Συμπεράσματα

• Απαισιοδοξία για την οικονομία: 7 στους 10 πολίτες δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

• Προσωπική προοπτική: Μόλις 1 στους 4 παραμένει αισιόδοξος για τα δικά του οικονομικά.

• Φορολογική αδικία: 9 στους 10 θεωρούν ότι η φορολογία βαραίνει δυσανάλογα τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα.

• Αναποτελεσματικότητα φόρων: 8 στους 10 πιστεύουν ότι οι φόροι δεν αξιοποιούνται αποδοτικά από το κράτος.

• Ανταμοιβή της εργασίας: Μόνο το 10% θεωρεί ότι η σκληρή δουλειά ανταμείβεται στην Ελλάδα.

• Συμπεριφορά κατανάλωσης: 7 στους 10 δηλώνουν ότι προτιμούν να αποταμιεύσουν αντί να καταναλώσουν.

• Φορολογικό σύστημα: 6 στους 10 το θεωρούν περίπλοκο, με μόλις 1% να το βρίσκει πολύ απλό και κατανοητό.

Οικονομικός Εγγραμματισμός

Τα ευρήματα δείχνουν μια μικτή εικόνα. Οι πολίτες κατανοούν σε μεγάλο βαθμό απλές έννοιες:

• Πάνω από 8 στους 10 απάντησαν σωστά ότι όταν ο πληθωρισμός ξεπερνά την αύξηση του εισοδήματος μειώνεται η αγοραστική δύναμη.

• 3 στους 4 γνωρίζουν ότι η νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη ασκείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Σε πιο σύνθετα ζητήματα, όμως, τα ποσοστά είναι χαμηλότερα:

• Μόλις οι μισοί αναγνώρισαν σωστά πώς λειτουργεί ο ανατοκισμός στις καταθέσεις.

• Λιγότεροι από τους μισούς γνώριζαν τη θεμελιώδη σχέση κινδύνου και απόδοσης.

• Στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, 6 στους 10 έδωσαν σωστή απάντηση, αλλά 4 στους 10 δυσκολεύτηκαν ή απάντησαν λάθος.

Επιπλέον, ένα όχι αμελητέο ποσοστό πολιτών απέφυγε να απαντήσει καθόλου σε τέτοιες ερωτήσεις, κάτι που δείχνει έλλειψη αυτοπεποίθησης απέναντι σε οικονομικά ζητήματα.

Δημογραφικές διαφοροποιήσεις

Αξίζει να δει κανείς την έρευνα και σε μεγαλύτερη λεπτομέρεια, καθώς τα ευρήματα διαφοροποιούνται αισθητά με βάση τα δημογραφικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, καταγράφεται ένα χάσμα τόσο στην αισιοδοξία για την πορεία της οικονομίας όσο και στο επίπεδο του οικονομικού εγγραμματισμού, καθώς οι άνδρες εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι και με καλύτερες επιδόσεις σε τεχνικές ερωτήσεις από τις γυναίκες ερωτώμενες. Παράλληλα, οι νεότεροι εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι αλλά με κενά σε βασικές οικονομικές έννοιες, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία είναι περισσότερο απαισιόδοξοι για το μέλλον, ενώ την ίδια στιγμή δείχνουν καλύτερη κατανόηση σε οικονομικές έννοιες.

Τρία ζητήματα προς συζήτηση με αφορμή την έρευνα

1. Ανάγκη για οικονομικό εγγραμματισμό
   Η δυσκολία κατανόησης βασικών οικονομικών εννοιών και φαινομένων υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη ένταξης του οικονομικού αλφαβητισμού στην εκπαίδευση από νωρίς, αλλά και την ανάπτυξη αντίστοιχων προγραμμάτων κατάλληλων για ενήλικες.

2. Αποκατάσταση του αισθήματος αξιοκρατίας
   Το χαμηλό ποσοστό εμπιστοσύνης ότι η εργασία ανταμείβεται αποθαρρύνει την παραγωγικότητα και την καινοτομία. Η οικονομία χρειάζεται ένα πλαίσιο που θα αναγνωρίζει την προσπάθεια και θα επιβραβεύει την αποτελεσματικότητα.

3. Βελτίωση στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών
   Η δυσπιστία των πολιτών ως προς τη χρήση των φόρων αναδεικνύει την ανάγκη για διαφάνεια και περιορισμό της σπατάλης, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για χαμηλότερη φορολογία και περισσότερα κίνητρα επενδύσεων.

Συμπεράσματα

Η έρευνα του ΙΔΟΜ φωτίζει το χάσμα ανάμεσα στις κοινωνικές προσδοκίες και στις υφιστάμενες πολιτικές. Αναδεικνύει την ανάγκη των Ελλήνων για υψηλότερο επίπεδο οικονομικής παιδείας, για θεσμούς που αποκαθιστούν την αξιοκρατία και για μια διαχείριση των δημόσιων οικονομικών που εμπνέει εμπιστοσύνη. Μόνο με αυτά τα θεμέλια μπορεί η ελληνική οικονομία να αξιοποιήσει πραγματικά το παραγωγικό της δυναμικό και να δώσει προοπτική στους πολίτες.

Ολόκληρη την έρευνα μπορείτε να βρείτε εδώ: